Zadośćuczynienie za naruszenie praw pacjenta

Oskar Skibicki

Zadośćuczynienie to forma rekompensaty pieniężnej z tytułu szkody niemajątkowej. Zmierza do zrekompensowania krzywdy w postaci ujemnych przeżyć związanych z cierpieniami psychicznymi i fizycznymi, w tym również wynikających z naruszenia dóbr osobistych. W polskim systemie prawnym przesłanki stosowania tej instytucji normują przepisy kodeksu cywilnego w części poświęconej czynom niedozwolonym (art. 444, 445 i 448. Kodeksu cywilnego, zwanego dalej: „k.c.”).

W zakresie tzw. roszczeń medycznych, podstawę zadośćuczynienia stanowi zwykle art. 445 § 1 k.c. w związku z uszkodzeniem ciała lub wywołaniem rozstroju zdrowia. Pamiętać jednak należy także o dopuszczalności domagania się zadośćuczynienia w związku z naruszeniem praw pacjenta. Prawa pacjenta określa ustawa z dnia 6 listopada 2008 o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, zwanej dalej: „u.p.p” (Dz. U z 2012 r., Nr 159 tj. ze zm.). W ogólnym ujęciu obejmują one m. in.: prawo pacjenta do świadczeń zdrowotnych, prawo pacjenta do informacji o swoim stanie zdrowia, prawo pacjenta do tajemnicy informacji z nim związanych, prawo pacjenta do wyrażenia zgody na udzielenie świadczeń zdrowotnych, prawo pacjenta do poszanowania intymności i godności, prawo pacjenta do dostępu do dokumentacji medycznej, prawo pacjenta do zgłoszenia sprzeciwu wobec opinii albo orzeczenia lekarza, prawo pacjenta do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, prawo pacjenta do opieki duszpasterskiej, prawo do umierania w spokoju i godności, prawo pacjenta do przechowywania rzeczy wartościowych w depozycie.

Z art. 4 ust. 1 u.p.p. wynika, że w przypadku zawinionego naruszenia praw pacjenta, sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę, tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę na podstawie art. 448 k.c. Oznacza to, że przesłanką dopuszczalności roszczenia na tej podstawie jest wina – zarówno umyślna, jak i nieumyślna – sprawcy naruszenia, a zawinione naruszenie prawa pacjenta jest zarazem naruszeniem dobra osobistego.

Zadośćuczynienia nie można się jednak domagać w każdym przypadku zawinionego naruszenia praw pacjenta. Zgodnie z art. 4 ust. 3 u.p.p., nie przysługuje ono bowiem za zawinione naruszenie prawa pacjenta do: przechowywania  rzeczy wartościowych w depozycie podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne; informacji o rodzaju i zakresie świadczeń zdrowotnych udzielanych przez podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych; dostępu do dokumentacji medycznej dotyczącej stanu zdrowia pacjenta.